Na de oorlog: Hoe kinderen van overlevenden de Tweede Wereldoorlog met zich meedragen

‘Als ik met mijn moeder door de Beethovenstraat liep wees ze voortdurend huizen en winkels aan; de mensen uit die winkel waren fout geweest, daar had een NSB’er gewoond, en daar had een Joods gezin ondergedoken gezeten dat uiteindelijk verraden was. Zo tekende ze in de stad een plattegrond van verraad voor me uit, een wereld vol gevaar met mensen die niet deugden.’ David Goudsmit

‘Als kind voelde ik dat er boven onze familie een wolk van verdriet hing. Op dagen dat een van haar vermoorde kinderen of kleinkinderen had moeten verjaren, leek er bij mijn oma een sluis open te gaan. Ze snoof, haar blik was donker. Maar op veel compassie kon ze niet rekenen. Op dergelijke momenten snauwden mijn tantes haar toe: “Sta toch niet zo te janken! Dan had je zelf in die trein moeten stappen.’’ Dan verstijfde ik; ik wist niet waar ik kijken moest.’ Simone Haller

‘Op een dag interviewde mijn nog jonge zoon Jaap mijn ouders en vroeg naar hun oorlogservaringen. Ze lieten hem de Jodensterren zien die ze destijds hadden moeten dragen. Jaap vroeg of hij ze op school mocht laten zien. Mijn vader antwoordde: “Ja hoor, neem ze maar mee. Wij hebben ze niet meer nodig.” Deze opmerking tekent de manier waarop bij ons thuis over de oorlog werd gesproken.’ Job Cohen

De tien persoonlijke verhalen in deze bundel geven de indringende belevenissen weer van mensen die bedreigd werden door uitsluiting, vervolging en moord in oorlogstijd. Ze laten zien hoe die ervaringen tot op de dag van vandaag doorwerken in de levens van hun kinderen en kleinkinderen. Vaak zijn de verhalen een overwinning op het zwijgen waarmee de kinderen van overlevenden opgroeiden, en wordt invoelbaar hoe naoorlogse generaties last kunnen hebben van een oorlog die ze niet zelf meemaakten.

Saskia Goldschmidt tekent, naast haar eigen verhaal, het verhaal op van Job Cohen, Alfred Edelstein, Naomi Ehrlich, David Goudsmit, Simone Haller, Gerrit Jan Weiler, Milja Willemse, Stanley Winnik en Daniella Zwaaf.