Kijk als een kunstenaar: Van theedoek tot terpentine: hoe schildertechnieken en materialen de kunstgeschiedenis beïnvloeden

Monica de Ruiter vertelt over beroemde Nederlandse schilderijen en hoe ze gemaakt zijn – een verfrissende en inspirerende invalshoek om naar schilderkunst te kijken en erover te praten

Als je naar een schilderij kijkt, vraag je je vast ook wel eens af hoe het gemaakt werd. Het is een vraag die Monica de Ruiter vaak krijgt wanneer ze rondleidingen geeft in het Rijksmuseum in Amsterdam. Maar over het algemeen vind je in de gangbare kunstboeken opvallend weinig antwoorden op die vraag.

Daarom is Kijk als een kunstenaar niet zomaar een boek over kunst; het laat zien welke uitdagingen kunstenaars tegenkomen bij het maken van een werk, welke stappen ze moeten zetten en welke beslissingen ze moeten nemen. De Ruiter laat via onderzoek en gesprekken met schilders en restauratoren oude en nieuwe meesters aan het woord over hoe ze werken en waarom precies op die manier. De betekenis van een werk, zo blijkt, hangt nauw samen met de techniek.

Zo laat De Ruiter zien hoe het gebruik van de verf in de loop der eeuwen veranderde. In de middeleeuwen is het fijnschilderen in zwang, Rembrandt smeert zijn verf al dikker en bij Van Gogh liggen de verfklodders, en daarmee de directe emotie, op het doek. Over Van Gogh gesproken: door de uitvinding van de tube kon hij buiten in de natuur schilderen. Zijn voorgangers moesten hun verf ter plekke maken van pigmentpoeder, die natuurlijk bij elk zuchtje wind zou wegwaaien. Ze bleven dus in hun studio. Kortom: zonder tube geen Van Gogh.

Onze oude en nieuwe schilderijen (en hun makers) zitten vol dergelijke verrassende verhalen die ons de kunstgeschiedenis op een andere en bijzondere manier vertellen. Zo wordt naar kunst kijken nog leuker.